پیامدهای اجتماعی و بوم‌شناختی تغییر بی‌رویه کاربری اراضی کشاورزی

Authors

Abstract:

تغییر کاربری اراضی کشاورزی پس از کم آبی، دومین مشکل اساسی کشاورزی ایران محسوب می‌شود و نمونه‌ای از ناکامی سازوکار بازار در حفظ محیط زیست به‌شمار می‌رود. این امر سبب نابودی بخش اعظمی از زمین‌های کشاورزی شده و از دیدگاه امنیت غذایی، خودکفایی و اشتغال پایدار جامعه روستایی، پیامدهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بسیار حائز اهمیت است. فشار صنعت، گردشگری، بحران کم آبی و کاهش حاصلخیزی و بهره‌وری بخش کشاورزی، تغییر سبک زندگی روستاییان، خلا قوانین بازدارنده و فساد اداری، حفاظت از اراضی کشاورزی را دشوارتر می‌کند. بررسی در میان تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که مشکلات اقتصادی مردم، درآمد کم، افزایش هزینه­های زندگی و کشاورزی، به صرفه نبودن فعالیت‌های کشاورزی و مشکلات مربوط به بازاریابی و فروش محصولات، نداشتن پشتوانه مالی، افزایش کاذب قیمت زمین و مسکن، از مهم­ترین عوامل اقتصادی تغییر کاربری هستند. با جمع­بندی مقالات و نظرات متخصصین رشته‌های مرتبط مشخص گردید که تغییر کاربری زمین منجر به خسارت­های جبران ناپذیر به عرصه­های طبیعی شامل گسترش بیابان زایی و فرسایش خاک، و وقوع بلایای طبیعی مانند رانش زمین، سیل و تغییر اقلیم، از بین رفتن پوشش گیاهی، کاهش تنوع زیستی و حاصلخیزی اراضی و پیامدهای منفی زیست محیطی همچون آلوده شدن منابع آبی و خاکی توسط صنایع آلاینده‌ی غیرمجاز به خصوص در حاشیه رودخانه‌ها، ساحل دریا و مناطق مجاور منابع آب شرب و کشاورزی و نهایتاً مرگ تدریجی کشاورزی و تهدید جدی امنیت غذایی می‌گردد. از نظر کارشناسان علوم اجتماعی، علاوه بر این پیامدهای محیط زیستی، تغییرکاربری باعث پدید آمدن تغییرات ساختاری در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فیزیکی روستاها شده است که منجر به نابرابری درآمد روستاییان و گسترش تبعیض و بی عدالتی، سرخوردگی روستاییان، ایجاد تنش‌های خانوادگی و تعارضات فرهنگی، از دست دادن هویت خانوادگی و اجتماعی، افزایش تمایل به مهاجرت، کاهش انگیزه برای برنامه ریزی درازمدت فعالیت‌های کشاورزی، کاهش اشتغال مولد و پایدار و نهایتاً تبعات اجتماعی و فرهنگی جبران ناپذیر در روستاییان می‌گردد که برخی از جنبه‌های آن بطور مشروح در این مقاله بحث گردیده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

پیامدهای کالبدی – فضایی تغییر کاربری اراضی کشاورزی منطقه 18 کلان شهر تهران

تخریب یا کاهش کاربری اراضی کشاورزی در مناطق شهری توجه برنامه­ریزان را به اصول توسعه پایدار شهری ضروری می‌سازد. کاربری‌ اراضی کشاورزی از مهم‌ترین ساختار اکولوژیک شهری می‌باشد که باعث استمرار فرایندهای اکولوژیک در شهرها می‌گردد و این مسئله در تهران به سبب آلودگی­های زیست محیطی اهمیت بیشتری می‌یابد. این مطالعه با هدف سنجش تغییرات کاربری اراضی کشاورزی و پیامدهای کالبدی – فضایی در منطقه 18 شهر تهران...

full text

تغییر کاربری اراضی کشاورزی و خسارت‌های اقتصادی-زیست‌محیطی

با رشد جمعیت و رشد اقتصاد در ایران تقاضای تغییر کاربری اراضی کشاورزی به منظور توسعه شهری و صنعتی افزایش یافته است. این مطالعه سعی در تعیین ارزش اقتصادی و زیست محیطی زمین‌های کشاورزی تغییر کاربری یافته، دارد. ارزش خدمات اکوسیستمی هر هکتار شالیزار در استان مازندران در سال معادل 310 میلیون ریال برآورد شد در حالی که ارزش تولیدات بازاری این زمین‌ها تنها در حدود 120 میلیون ریال می‏باشد. با مقایسه این...

full text

عوامل مؤثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی در شهرستان دزفول

تغییر کاربری اراضی کشاورزی سبب لطمه زدن به امنیت غذایی و کاهش اشتغال شده و افزایش پدیده‌های مهاجرت را نیز به دنبال دارد. از سوی دیگر تشدید استفاده از زمین ممکن است نیاز به سرمایه‌گذاری‌های زیاد در بهبود آن برای بازگرداندن حاصلخیزی به زمین داشته باشد. بنابراین جلوگیری از تغییر کاربری اراضی کشاورزی امری ضروری می‌باشد. این مطالعه عوامل مؤثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی در شهرستان دزفول را مورد مط...

full text

تحلیل آثار تغییر کاربری اراضی کشاورزی از دیدگاه کارشناسان سازمان امور اراضی کشاورزی در ایران

تغییر کاربری اراضی کشاورزی، به دلیل ارتباط مستقیم آن با موضوعاتی چون امنیت‌غذایی و پایداری محیط‌زیست، به یکی از چالش‌های اساسی پیش روی بشر در قرن 21 تبدیل شده است. شدت تغییر کاربری این اراضی به گونه‌ای بوده است که بنابر گزارش سال 2012 فائو، بین سال‌های 1970 تا 2009 سرانه اراضی قابل کشت در جهان 46/1 و در ایران 054/2 درصد کاهش یافته است. بدون شک کاهش سطح این اراضی آثار گوناگون اقتصادی، اجتماعی و ...

full text

تحلیلی پیرامون اثرات و پیامدهای تغییر کاربری اراضی کشاورزی در روستاهای بخش مرکزی شهرستان لاهیجان در دهه اخیر

شهرستان لاهیجان و به خصوص روستاهای بخش مرکزی آن از لحاظ تنوع محصولات، بسیار غنی بوده و حفظ اراضی کشاورزی (مزارع برنج) یا شالیزار، باغات چای و توتستان ­ها برای نوغانداری علاوه بر آثار فراوان از جمله: تولید غذا، نوشابه سالم و الیاف ابریشمی عدم مهاجرت روستاییان به شهرها و جلوگیری از ازدیاد مشکلات شهرنشینی، ایجاد اشتغال، خودکفایی از لحاظ محصولات کشاورزی به خصوص برنج، چای و ابریشم و عدم وابستگی به ب...

full text

پیامدهای کالبدی – فضایی تغییر کاربری اراضی کشاورزی منطقه ۱۸ کلان شهر تهران

تخریب یا کاهش کاربری اراضی کشاورزی در مناطق شهری توجه برنامه­ریزان را به اصول توسعه پایدار شهری ضروری می سازد. کاربری اراضی کشاورزی از مهم ترین ساختار اکولوژیک شهری می باشد که باعث استمرار فرایندهای اکولوژیک در شهرها می گردد و این مسئله در تهران به سبب آلودگی­های زیست محیطی اهمیت بیشتری می یابد. این مطالعه با هدف سنجش تغییرات کاربری اراضی کشاورزی و پیامدهای کالبدی – فضایی در منطقه 18 شهر تهران ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5.2  issue 2

pages  81- 97

publication date 2018-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023